بهترین معماران معاصر؛ روز معمار مبارک - سهندبلاگ

معماری از جمله هنر هایی است که در ایران قدمت بسیار زیادی دارد. هرچند که این هنر مانند سایر هنر های ایرانی از فرهنگ اسلامی تاثیر پذیرفته، اما ایران به خاطر وجود معماران خلاق و هنرمند توانسته امضای خاص خود را در معماری حفظ کند. از طرفی هنر معماران ایرانی فقط به مرز های کشورمان محدود نشده و بسیاری از آن ها در خارج از کشور نیز طرح های جذابی را پیاده نموده و پیروزیت های چشم گیری به دست آورده اند، مانند هوشنگ سیحون و داریوش بوربور یا بهرام شیردل و یا لیلا عراقیان که معماری جوان و خوش ذوق است. به مناسبت روز معمار در این مطلب قصد داریم با 10 نفر از معروف ترین معماران ایرانی معاصر آشنا شویم.

پیش از آغاز معرفی افراد ذکر این نکته ضروری است که این 10 نفر تنها معمارانِ ایرانیِ معروف و مطرح نیستند و ترتیب معرفی شان نیز ارتباطی با میزان معروفیت شان ندارد.

1. هوشنگ سیحون

هوشنگ سیحون در 31 مرداد 1299 در تهران چشم به جهان گگردد. هر چند که خانواده اش اهل موسیقی بودند، اما او تصمیم گرفت تحصیلاتش را در زمینه معماری ادامه دهد. هوشنگ سیحون ابتدا مدرک معماری اش را در دانشکده معماری هنر های زیبای دانشگاه تهران گرفت و بعد برای ادامه تحصیل راهی پاریس شد.

هوشنگ سیحون به مرد بنا های ماندگار معروف است. علت این معروفیت هم کار های چشم گیر او در زمینه طراحی بنا های یادبود برای مفاخر ایرانی است. در کارنامه کاری هوشنگ سیحون طراحی آرامگاه نادرشاه در مشهد، طراحی آرامگاه کمال الملک در نیشابور، طراحی آرامگاه بوعلی سینا در همدان، طراحی آرامگاه خیام در نیشابور، بازسازی و طراحی آرامگاه فردوسی در طوس، طراحی و ساخت مقبره کلنل محمد تقی خان پسیان و ساخت ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه تهران به چشم می خورد.

هوشنگ سیحون علاوه بر معماری به نقاشی از مناظر و روستا ها نیز می پرداخت و در طول حیاتش نمایشگاه های متعددی در ایران و خارج از ایران برپا کرد. وی در سال 2012 به عنوان یکی از چهره های عظیم فرهنگ و ادب ایران به کسب جایزه بیتا نائل آمد. هوشنگ سیحون در 5 خرداد 1393 در ونکوور کانادا چشم از جهان فرو بست.

هوشنگ سیحون به خاطر طراحی بنا های یادبود مفاخر ایرانی به مرد بنا های ماندگار معروف است.

2. داریوش بوربور

داریوش بوربور متولد هفتم اردیبهشت 1313 در تهران است. او پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در ایران برای ادامه تحصیل راهی انگلیس شد و دیپلم عمومی خود را از دانشگاه کمبریج، مدرک لیسانس در رشته معماری و فوق لیسانس شهرسازی را از دانشگاه لیورپول و دکترای معماری در مناطق خشک و گرم را از دانشگاه ژنو دریافت کرد.

داریوش بوربور را پدر شهرسازی نوین ایران می دانند و این نامگذاری بی دلیل نیست؛ داریوش بوربور در سال 1345 شورای عالی شهرسازی ایران را بنیان گذاری کرد و تا به حال طرح های جامع شهری و منطقه ای متعددی از جمله طرح جامعه منطقه نوشهر - چالوس، طرح جامع سراسری کرانه دریای خزر و طرح جامع منطقه آبادان - خرمشهر را ارائه نموده است. یکی از درخشان ترین طرح های شهرسازی داریوش بوربور طرح نوسازی اطراف حرم مطهر امام رضا و طراحی بازار رضای مشهد است.

داریوش بوربور علاوه بر معماری و شهرسازی به مطالعات محیط زیستی، نقاشی و مجسمه سازی نیز علاقه دارد. او پس از بازگشتش به ایران در سال 1370 پژوهشکده و کتابخانه مطالعات ایران شناسی را راه اندازی کرد.

از جوایز کسب شده توسط داریوش بوربور می توان به جایزه بین المللی مرکوری طلایی ایتالیا در سال 1354 و قرار دریافت در لیست پنجاه معمار برجسته جهان در دومین نمایشگاه بین المللی معماران برجسته جهان در سال 1367 در بلگراد اشاره نمود.

داریوش بوربور به خاطر بنیان گذاری شورای عالی شهرسازی ایران و ارائه طرح های جامع شهری متعدد به پدر شهرسازی نوین ایران شهرت دارد.

3. عبدالعزیز فرمانفرمائیان

عبدالعزیز فرمانفرمائیان متولد سال 1299 و از معماران معروف ایرانی است که بسیاری او را بنیان گذار نظام مهندسی نوین در ایران می دانند. فرمانفرمائیان پس از گذراندن تحصیلات در دانشگاه هنر های زیبای پاریس به ایران برگشت و در سال 1333 اولین دفتر مهندسین مشاور ایران را افتتاح کرد. وی چند سال به تدریس در دانشکده هنر های زیبای دانشگاه تهران مشغول بود.

از فرمانفرمائیان آثار بسیار زیادی به جا مانده که شاید مهم ترین و خاطره انگیزترین شان استادیوم آزادی تهران باشد. علاوه بر استادیوم آزادی او طراحی ساختمان های پرشماری را بر عهده داشته که از میان آن ها می توان به ساختمان شرکت نفت، مسجد دانشگاه تهران، ساختمان وزارت کشاورزی و وزارت کار و وزارت پست و تلگراف و تلفن، فرودگاه مهرآباد، کاخ مادر سعدآباد، کاخ نیاوران، ساختمان اداری صدا و سیما، موزه فرش تهران و ساختمان بورس تهران اشاره نمود. طرح اولیه فرودگاه جدید امام خمینی و اولین طرح جامع شهری تهران نیز از آثار اوست.

عبدالعزیز فرمانفرمائیان پس از انقلاب از ایران مهاجرت کرد و در 35 سال آخر عمرش که در خارج از ایران سپری شد اثر خاصی از او ثبت نشده. وی سال 1392 در 93 سالگی در اسپانیا درگذشت.

استادیوم آزادی که تقریبا همه ما با آن خاطره داریم از آثار ماندگار عبدالعزیز فرمانفرمائیان است.

4. حسین امانت

حسین امانت متولد سال 1321 در کاشان است. او در بیست و چهار سالگی و پس از فارغ التحصیلی از رشته معماری دانشگاه تهران در مسابقه ای برای طراحی نمادی ایرانی اسلامی از ایران مدرن شرکت کرد و در این مسابقه برنده شد. نتیجه اولین کار دوران حرفه ای او بنایی است که سال هاست به عنوان نمادی از ایران شناخته می گردد: برج آزادی تهران.

حسین امانت که اکنون ساکن کاناداست تا به حال پروژه های فراوانی در ایران و خارج از ایران طراحی نموده است. از میان این پروژه ها می توان به ساختمان های اولیه دانشگاه صنعتی شریف، ساختمان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و توریستی، شهرک تفریحی دریاکنار و سفارت ایران در پکن اشاره نمود.

حسین امانت به عنوان فردی شناخته می گردد که در آثارش معماری کلاسیک غربی با روح معماری شرقی پیوند می خورد. او گرچه در طول دوران حرفه ای اش طراحی های زیادی داشته، اما مشهورترین اثرش همان اولین کار او، برج آزادی تهران، است.

5. بهرام شیردل

در بین معماران ایرانی لیست حاضر بهرام شیردل را به جرأت می توان بین المللی ترین معمار ایرانی دانست. بهرام شیردل که متولد سال 1333 در تهران است مدرک کارشناسی اش را از دانشگاه تورنتو و کارشناسی ارشدش را از آموزشگاه هنر کرنبروک میشیگان کسب کرد.

بهرام شیردل از معمارانی است که به خاطر روابط بین المللی خوبش توانسته پروژه هایی در کلاس جهانی طراحی کند و به خاطر آن ها جایزه نیز گرفته. از جمله این پروژه ها می توان به کتابخانه اسکندریه مصر، موزه ملی اسکاتلند، میدان ژاک کارتیه کانادا، کتابخانه کانسای ژاپن، طراحی شهری مونترال در سال 2000، بازسازی شهری سمرقند ازبکستان و طرح شهر جدید چانگلیوی چین اشاره نمود. او برای بیشتر کارهایش نشان های بین المللی دریافت نموده و مورد تقدیر نهاده شده است.

بهرام شیردل در سال 1374 به ایران بازگشت و از آن موقع پروژه های چشم گیری را در ایران طراحی و پیاده سازی نموده است. از جمله این پروژه ها می توان به مرکز تجارت جهانی شیراز، مجموعه توریستی پدیده کیش، طرح توسعه حرم حضرت معصومه، ساختمان مرکزی بانک توسعه صادرات ایران و ترمینال مسافری فرودگاه بین المللی امام خمینی اشاره نمود. بهرام شیردل خودش را رهبرِ در سایه معماری ایرانی می داند. او هم اکنون ریاست دفتر مهندسان مشاور شیردل و همکاران را بر عهده دارد.

بهرام شیردل از جمله معماران ایرانی است که گرچه در ایران کار می نماید، اما طراحی های بین المللی و پیروز زیادی در کارنامه خود دارد.

6. علی اکبر صارمی

علی اکبر صارمی در سال 1322 چشم به جهان گگردد. او مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشدش را از دانشکده هنر های زیبای دانشگاه تهران گرفت و برای ادامه تحصیل راهی آمریکا شد. او پس از کسب مدرک دکتری از دانشگاه پنسیلوانیا به ایران بازگشت و دفتر مهندسین مشاور تجیر را راه اندازی کرد. در کارنامه صارمی سابقه تدریس در دانشگاه تهران، دانشگاه فارابی و دانشگاه آزاد اسلامی تهران دیده می گردد. او نقش مهمی در تربیت نسل جدید معماران ایرانی ایفا نموده است.

صارمی که عضو هیئت امنای انجمن مفاخر معماری ایران بود پروژه هایی مانند طراحی ساختمان سفارت ایران در الجزایر و آلبانی، تالار شهر کرمانشاه، آمفی تئاتر انستیتوی پاستور و مجموعه ساختمان های شورای شهر مشهد را در کارنامه خود دارد.

علی اکبر صارمی دوم بهمن 1395 چشم از جهان فرو بست.

7. فرهاد احمدی

فرهاد احمدی که متولد سال 1329 در آبادان است در سال 1356 در مقطع کارشناسی ارشد معماری و شهرسازی از دانشکده هنر های زیبای دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. او فعالیت هایش را با ساخت مجموعه های مسکونی و خدماتی در مناطق محروم استان خراسان آغاز کرد و پس از جنگ تحمیلی درگیر عملیات های بازسازی مناطق جنگی شد.

فرهاد احمدی که از سال 1360 عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی است بیشتر عمر کاری اش را وقف آموزش معماران ایرانی نموده. با این حال رد پایش در طرح های مختلفی به چشم می خورد که به خاطر آن ها جوایزی هم به دست آورده است. از جمله ساخت سفارت ایران در سئول که به خاطرش کاندید دریافت جایزه آقاخان نیز شد.

از دیگر کار های شاخص فرهاد احمدی می توان به طرح سفارت ایران در استکهلم، ساختمان مرکز فرهنگی دزفول، باز طراحی جنوب میدان نقش جهان، طراحی جامع دانشگاه هنر اصفهان و کتابخانه مرکزی دانشگاه علم و صنعت اشاره نمود.

8. کامران دیبا

کامران دیبا 14 اسفند 1315 در تبریز چشم به جهان گگردد. او تحصیلات معماری اش را در دانشگاه هاوارد به خاتمه رساند و در سال 1345 به ایران برگشت. به خاطر نسبت فامیلی نزدیکش با فرح دیبا، همسر پادشاه سابق ایران، پروژه های دولتی گوناگونی را به وسیله دفتر مهندسین مشاور DAZ به انجام رساند. از جمله این پروژه ها می توان به موزه هنر های معاصر تهران، فرهنگسرای نیاوران و فرهنگسرای شفق اشاره نمود.

مشهورترین اثر کامران دیبا پروژه نیمه تمام شهر جدید شوشتر است که در آن با استفاده از الگو های ساختاری و گونه های ساختمانی سنتی توانست توجه جهانیان را به خود جلب کند. او برای این پروژه پیروز شد جایزه آقاخان را، که از نظر اقتصادی برترین جایزه معماری جهان به شمار می رود، از آن خود کند. همچنین طرح شهر جدید شوشتر در نمایشگاه آثار معماری و شهرسازی قرن بیستم در سال 2000 به عنوان طرح برگزیده انتخاب شد.

9. سید هادی میرمیران

سید هادی میرمیران در 23 اسفند 1323 در قزوین به جهان آمد. او که از فارغ التحصیلان رشته مهندسی معماری دانشکده هنر های زیبای تهران است از سال 1343 تا 1357 در دفتر فنی شرکت ملی فولاد ایران مشغول به کار بود. پس از انقلاب نیز وارد پروژه های شهرسازی شد.

از پروژه های میرمیران می توان به طرح مجتمع مسکونی ائل گلی در تبریز، طرح شهر جدید بهارستان، مجموعه ورزشی رفسنجان، طراحی سفارت ایران در فرانکفورت و بانکوک، طرح کتابخانه ملی ژاپن، طرح ساختمان استانداری تهران و طرح ساختمان کتابخانه ملی ایران اشاره نمود.

سید هادی میرمیران در طول زندگی حرفه ای اش جوایز زیادی کسب کرد که تقدیرنامه افتخار برای طرح کتابخانه ملی ژاپن، لوح تقدیر برای طرح بهسازی میدان کهنه و مسجد جامع عتیق اصفهان، دریافت نشان معماری ایران، طرح برگزیده در مسابقه بین المللی موزه تاریخ کالیفرنیا و دریافت نشان معماری ایران از انجمن مفاخر معماری ایران از جمله آن هاست. او یکی از پر افتخارترین معماران ایرانی است.

سید هادی میرمیران در 29 فروردین 1385 و پس از ده سال مبارزه با سرطان درگذشت.

10. لیلا عراقیان

آخرین فرد لیست ده نفره معماران ایرانی برتر یک بانوی جوان یعنی لیلا عراقیان است. لیلا عراقیان متولد 1362 که فارغ التحصیل کارشناسی معماری از دانشگاه شهید بهشتی و کارشناسی ارشد از دانشگاه بریتیش کلمبیاست به خاطر طراحی پل طبیعت تهران در سطح ملی و بین المللی شهرت پیدا کرد.

طرح لیلا عراقیان در سال 1388 برای پل طبیعت برگزیده شد و این پل خاتمه در سال 1393 افتتاح شد. در طراحی این پل توجه به مسائل محیط زیستی اهمیت بالایی داشته و به همین دلیل به آن نام پل طبیعت داده شده است. این پل با توجه به طراحی اش تنها به عنوان نقطه اتصال بین دو مکان به کار نمی رود، بلکه می تواند در جذب توریست به وسیله چشم انداز طبیعی نیز یاری کند.

پل طبیعت که توسط لیلا عراقیان طراحی شده در بین 5 انتخاب برتر 300 معمار جهان در مسابقه معمار شهری آمریکا سال 2015 نهاده شد. جایزه بین المللی خشت طلایی در سال 1393، تقدیر در جایزه معماری آسیا در سال 1394 و جایزه MEIDAA در بخش پروژه های عمومی و شهری خاورمیانه بخشی از جوایز و افتخاراتی است که طرح پل طبیعت برای لیلا عراقیان به ارمغان آورده است. در سال 2016 لیلا عراقیان برای این طرح جایزه معماری آقاخان را نیز از آن خود کرد.

جمع بندی

• در هر رشته و هنری که دست بگذارید بی شک نام یک ایرانی پیروز به چشمتان می خورد. معماری نیز از این قاعده مستثنی نیست.
• در طول صد سال اخیر روز به روز بر اهمیت و صندلی هنر معماری در کشورمان افزوده شده و معماران ایرانی نیز با طرح هایی خلاقانه توانسته اند توانایی خودشان را به اثبات برسانند.
• ده نفری که در بالا معرفی شدند تنها بخش کوچکی از جامعه پیروز معماران ایرانی هستند. افرادی که با ایده هایشان در اجسام بی روح، روح می دَمند