اروپا همچنان در جهت بیانیه بازی - سهندبلاگ

با ما سفر کنید و با تور اروپا بهار 1400 از قاره سبز دیدن کنید و با دریافت خدمات ویزای شینگن از گردش به دور اروپا لذت ببرید.

از همان اواسط آبان که نتایج اولیه انتخابات آمریکا معین شد هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان اولین مقام اروپایی بود که با خوشبینی نسبت به ازسرگیری مذاکرات هسته ای در دوره بایدن مدعی شد باید در مذاکرات جدید، مباحث فراتر از هسته ای نیز مورد گفت وگو قرار گیرد.

در روزهای گذشته ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه نیز ادعاهای مشابهی مطرح نموده است؛ ادعاهایی که در کنار بیانیه اخیر اروپا واکنش وزیر خارجه کشورمان را به همراه داشت و محمدجواد ظریف خطاب به همتای فرانسوی خود با اشاره به ادعاهای او درباره فعالیت های منطقه ای و موشکی ایران نوشت: همکار محترم، شما دوران کاری ات در کابینه را با فروش جنگ افزار به جنایتکاران جنگی سعودی آغاز کردی. از بیان حرف های پوچ و مهمل در مورد ایران دست بردار.

وزیر خارجه کشورمان اضافه کرد: یادآوری واقعیت: این شما هستید که منطقه ما را بی ثبات می کنید. از حفاظت جنایتکارانی که منتقدان خود را با اره تکه تکه و از جنگ افزارهای ساخت شما برای سلاخی بچه ها در یمن استفاده می نمایند، دست بردارید. با این حال مروری بر مواضع مقامات اروپایی نشان می دهد اگرچه به شکلی وقیحانه بدون این که تعهدات خود را عملی نمایند مدعی نقض برجام از سوی ایران هستند اما همچنان به حفظ برجام امیدوارند و در موضع گیری های خود کوشش می نمایند از آسیب بیشتر به برجام جلوگیری نمایند تا پس از آغاز ریاست جمهوری بایدن، امکان احیای توافق هسته ای وجود داشته باشد. بر همین اساس است که بعد از اعلام آغاز غنی سازی 20درصد توسط سازمان انرژی اتمی ایران، اروپا واکنشی بیش از صدور بیانیه از خود نشان نداد و به دلیل مسائل عدیده داخلی به نظر می رسد سعی در جلوگیری از درگیری دیپلماتیک، حداقل تا انتخابات ایران دارد.

در تاریخ 12 آذر 99 بعد از بدعهدی های مکرر اروپایی ها در انجام تعهدات خود بعد از خروج آمریکا از برجام، مجلس شورای اسلامی ایران قانونی را با عنوان اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها و صیانت منافع ملت ایران تصویب کرد. طبق ماده یک این قانون، سازمان انرژی اتمی ایران موظف است تا نسبت به فراوری اورانیوم با غنای 20 درصد اقدام و سالانه به میزان حداقل 120کیلوگرم آن را در داخل کشور ذخیره کند.

در راستای اجرای همین قانون، در تاریخ 15دی 99 بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت وگویی خبر از آغاز غنی سازی 20درصد ایران در تاسیسات فردو داد و بیان نمود: غنی سازی 20 درصد در تاسیسات غنی سازی فردو آغاز شده و به سطح پایداری رسیده است. در دو آبشاری که به این مهم اختصاص داده شده غنی سازی 20درصدی در حال اجرا است.

واکنش اروپایی ها به آغاز غنی سازی 20درصد ایران آغاز غنی سازی ایران در فضای بین الملل با بازخوردهای متعددی روبه رو شد.

سخنگوی کمیسیون اروپا، پیتر استانو در اولین واکنش از طرف اروپا، در تاریخ 16دی 99 (5 ژانویه)، نسبت به آغاز غنی سازی ایران ابراز تاسف و نگرانی نموده و این اقدام را خلاف تعهدات ایران بیان نمود.

در ادامه واکنش ها، سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیه ای به تاریخ 17دی 99 (6 ژانویه) با اعلام این که ما از آغاز آغاز غنی سازی اورانیوم تا 20درصد توسط تاسیسات زیرزمینی نیروگاه غنی سازی سوخت فردو توسط ایران نگران هستیم مدعی شدند: این اقدام، که هیچ توجیه غیرنظامی نداشته و خطرات بسیار مهمی را در ارتباط با گسترش سلاح های هسته ای به همراه دارد، نقض آشکار تعهدات ایران در برجام است. همچنین این اقدام خطر ایجاد فرصت مهم برای بازگشت به دیپلماسی با دولت جدید آمریکا را به خطر می اندازد. ما شدیدا از ایران می خواهیم غنی سازی اورانیوم را بدون تأخیر تا 20درصد متوقف و برنامه غنی سازی خود را تا حد مورد توافق در برجام معکوس کند. ما با سایراعضای به جامانده در برجام در ارتباط هستیم تا بهترین راه را برای رسیدگی به عدم تعهد ایران به برجام در چارچوب این توافق آنالیز کنیم.

به همین دلیل، شورای اروپا نیز ساکت ننشست و در تاریخ 22دی ماه 99 (11 ژانویه) در بیانیه ای علاوه بر اعلام تعهد اروپا نسبت به برجام، از آغاز غنی سازی 20درصد ایران ابراز نگرانی نموده است. همچنین در این بیانیه شورای اروپا، حمایت خود را از دیپلماسی فشرده با هدف تسهیل بازگشت ایالات متحده و ایران به برجام و اجرای کامل این توافق گفت.

در تاریخ 24 دی 99 (13ژانویه) رویترز در خبری ادعا کرد که به گزارش محرمانه آژانس بین المللی انرژی اتمی دسترسی پیدا نموده و این گزارش، فراوری اورانیوم فلزی از اورانیوم طبیعی و سپس فراوری اورانیوم فلزی غنی سازی شده تا سقف 20 درصد را به عنوان سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران تایید نموده است.

بعد از خبر رویترز و اعلام تایید آژانس مبنی بر آغاز غنی سازی 20درصد و فراوری فلز اورانیوم، در بیانیه ای دیگر سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان واکنش نشان دادند و گفتند: ما دولت های فرانسه، آلمان و انگلستان از اعلامیه ایران مبنی بر آماده شدن برای فراوری فلز اورانیوم به شدت نگران هستیم. ایران هیچ استفاده غیرنظامی معتبری از فلز اورانیوم ندارد. فراوری فلز اورانیوم دارای پیامدهای نظامی بالقوه است. بر اساس برجام، ایران متعهد شد که به مدت 15 سال در فراوری فلز اورانیوم یا تحقیق و توسعه در مورد متالورژی اورانیوم شرکت نکند. ما شدیدا از ایران می خواهیم که این فعالیت را متوقف نموده و اگر در حفظ توافق جدی است، بدون تأخیر بیشتر به تعهدات خود عمل کند.

تحرکات احتمالی اروپایی ها

تقریبا 12 روز از اعلام آغاز غنی سازی 20 درصد در ایران می گذرد اما کشورهای اروپایی که در مدت بیش از دو سال و نیم از خروج آمریکا از برجام هیچ کاری برای عملیاتی کردن تعهدات شان انجام نداده اند اکنون هم کاری جز بیانیه بازی ننموده اند. مسائل بسیار این کشورها در داخل باعث شده تا آنها فعلا تمایلی به درگیری دیپلماتیک با ایران نداشته باشند. در انگلستان ویروس کووید 19 جولان می دهد و ناتوانی دولت در کنترل این بیماری و قرنطینه های پیاپی که معیشت مردم را تحت تاثیر قرار داده، باعث نارضایتی های بسیاری در بین مردم و حزب مخالف دولت در مجلس شده است.

همچنین در فرانسه نیز مردم دور جدیدی از راهپیمایی ها را در اعتراض به قانون امنیت جامع آغاز نموده و با برخورد و خشونت پلیس روبه رو شده اند. مهم ترین بخش این قانون جدید امنیتی، ماده 24 آن است که پخش هر گونه تصویر از ماموران پلیس به هدف آسیب رساندن به آنها را منع و جرم انگاری می نماید. منتقدان می گویند این قانون دست پلیس را در اعمال خشونت باز می گذارد، زیرا افراد از بیم متهم شدن به سوء نیت جرأت نخواهند کرد تصاویر خشونت پلیس را پخش نمایند.

علاوه بر مسائل داخلی کشورهای اروپایی، شرایط آمریکا نیز بر آنها و اقدامات شان تاثیر گذاشته است. به دلیل وابستگی مالی و سیاسی اروپا به آمریکا یا به تعبیر رهبر معظم انقلاب، آویزان بودن اروپا به آمریکا باعث شده تا درگیری ها در ایالات متحده سبب گردد اروپایی ها نتوانند واکنشی بالاتر از صدور بیانیه در مورد تحرکات ایران از خود نشان داده و ضمن طرح زیاده خواهی هایی درباره مذاکره در مورد فعالیت های موشکی و منطقه ای کشورمان، در حال حاضر فقط به ابراز نگرانی بسنده نموده اند.

به عقیده اروپایی ها، آنها به دلیل موافقت نکردن با آمریکا در جریان قطعنامه این کشور مبنی بر تمدید تحریم تسلیحاتی ایران و همراهی نکردن با ایالات متحده در اقدامات ضدایرانی آنها باعث ایجاد وجهه ای معتدل و مناسب در ایران شده که سعی در حفظ آن دارند؛ بنابراین از اقدامات تنش زا که باعث روی کارآمدن جریان به قول خودشان تندرو در انتخابات ریاست جمهوری آینده ایران خواهد شد اجتناب می نمایند.

به نظر می رسد اروپا ترجیح می دهد به جای کنش مستقیم علیه ایران تا انتخابات ریاست جمهوری از ظرفیت خود در منطقه استفاده نموده و بازیگران جدیدی را وارد مذاکرات کند.

اعلام خبر سفر مدیران سیاسی سه کشور اروپایی به کشورهای حاشیه خلیج فارس توسط لاورنس نورمن، خبرنگار روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال موید این قضیه است.

اروپا در انتظار مواضع دولت بایدن است

حسن بهشتی پور / کارشناس مسائل بین الملل

اروپا به دنبال حفظ برجام است چراکه از نگاه آنها برجام جهتی برای عدم اشاعه سلاح هسته ای و همچنین حفظ امنیت اروپاست. در این راستا مسئله ای که از دید آنها وجود داشت این بود که به دلیل محدودیت هایی که ترامپ برای انجام تجارت با جمهوری اسلامی ایجاد نموده است آنها نمی توانستند شرکت هایشان را مجبور به تجارت با ایران نمایند و این موضوع بهانه ای برای اجرایی نکردن تعهدات شان بود.

حال با روی کار آمدن بایدن دیگر این بهانه را نیز نخواهند داشت، چرا که اگر در این دوره جدید تحریم های مربوط به دولت ترامپ علیه ایران لغو گردد دیگر اروپاییان بهانه ای برای شانه خالی کردن از انجام تعهدات شان نخواهند داشت.

در هر صورت اروپا همه موضوعات را به بایدن و نحوه برخورد وی با ایران ارتباط داده است به این معنی که اروپا منتظر رفتار رئیس جمهوری جدید آمریکا در قبال ایران و اتخاذ مواضع مشترک با این کشور درباره ایران است.

از سوی دیگر باید به این موضوع نیز توجه داشته باشیم که اروپا در کنار حفظ برجام به دنبال این است که بتواند در دولت جدید آمریکا در مورد مذاکره حول موضوعات موشکی و منطقه ای ایران نیز کوشش هایی داشته باشد.

در کنار همه این موارد باید این مورد را نیز در نظر داشته باشیم که همه اینها به رفتار طرفین بستگی دارد؛ به این معنی که نحوه رفتار ایران در قبال اروپا و رفتار اروپا در قبال ایران در نوع تصمیم گیری های طرفین تاثیرگذار خواهد بود.

جمهوری اسلامی ایران منتظر انجام تعهدات طرف مقابل خواهد بود و در این راستا به نظر می رسد آنها نیز به دنبال عملی شدن بخشی از تعهدات دولت آمریکا در قبال ایران خواهند بود تا به این وسیله بتوانند از آن استفاده نموده و کوشش نمایند تا ایران را نیز به انجام اقدامات مورد دلخواه آنها مجاب نمایند.

استراتژی اروپا؛ کمتر در مقابل کمتر

نوذر شفیعی / استاد دانشگاه

آرام آرام دیدگاهی از آمریکا بیرون می آید که از سیاست های بایدن در مورد برنامه هسته ای ایران رونمایی می نماید. در این اظهارنظرها و مکاتبات باید دیپلماسی بایدن در قبال ایران را به اصطلاحکمتر در مقابل کمتر در نظر گرفت. به این معنی که باید به ایران امتیازات کمتری داد و در مقابل از ایران خواست تا برنامه هسته ای خود را کمتر کند.

به عنوان مثال غنی سازی 20 درصدی خود را کمتر و حجم اورانیوم غنی شده خود را کاهش دهد. در این راستا نیز اگر قرار است تحریمی علیه ایران لغو گردد کمترین میزان ممکن باشد. به این ترتیب هدف آمریکا از ورود مجدد به برجام این است که از هر گونه وعده در قبال لغو تحریم ها از ایران امتیازگیری کند تا زمانی که ایران برنامه های خود را در چارچوب مذاکره مجدد در مورد برجام بگذارد.

به عبارتی آمریکا برای همواره موضوع تحدید نظامی و فشارحداکثری را علیه ایران خواهد داشت، البته این نگرانی را نیز دارند که مذاکره با ایران سخت است و به همین دلیل اجرای پروژه مورد نظرشان سخت است و نگران این نیز هستند که هر لحظه ایران از جهتی که آنها برایش ترسیم نموده اند خارج گردد.

آمریکا چنین رویکردی را نیز با اروپا در میان گذاشته و به نظر می رسد اروپا نیز میخواهد در این جهت با آمریکا همگام باشد. البته هیچ گاه این جهت به معنی نادیده دریافت برجام نیست اما در عمل به معنی عدول از برجام و گنجاندن موضوعات دیگری از جمله مسائل حقوق بشری و... در برجام است.

از سوی دیگر به نظر می رسد آنها به دنبال این هستند که با بازگشت آمریکا به برجام بخشی از برنامه های دیگر خود از جمله موضوعات منطقه ای و موشکی ایران را در قالب استراتژی کنترل تسلیحات به موازات همان استراتژی کمتردر مقابل کمتر دنبال نمایند.

در مجموع جمهوری اسلامی ایران باید در قبال چنین استراتژی موضع گیری قاطعانه ای داشته باشد و جز در مورد برجام راجع به موضوعات دیگر با طرف مقابل صحبتی نداشته باشد. همچنین معیارش عمل و رویکرد اروپا و آمریکا در قبال تعهدات شان باشد و نه صرفا حرف و سخن طرف مقابل.

سعید داغینه - کارشناس مسایل بین الملل / روزنامه خبرنگاران