کیفیت جشنواره و برنامه های سینمایی ارتباط مستقیم دارند

به گزارش سهندبلاگ، برنامه هفت دوره های مختلفی داشته که در بازه های مختلفش مجری های متفاوتی داشته؛ از فریدون جیرانی تا محمدحسین لطیفی. در دوره های میانی این برنامه محمود گبرلو اجرای این برنامه را به عهده داشته که با افت جدی مخاطب روبه رو شد.

البته بعدتر با اجرای بهروز افخمی و یک گروه جدید برنامه مجدد پا گرفت. در مقطعی رضا رشیدپور نیز مجری این برنامه بود.

نکته قابل توجه این دوره از برنامه هفت، سردبیری یوسف منصوری در این برنامه بود. منصوری که این روزها تهیه کنندگی برنامه ساعت سینما را به عهده دارد و در آن سینمای هالیوود را رج می زند در گذشته تجربه خوبی برای سینمای ایران کسب کرده. سراغ منصوری رفتیم تا در خصوص تجربه برنامه سازی سینمایی با وی گفت وگو کنیم.

به نظر شما برنامه های سینمایی و تلویزیونی چه شرایطی دارند و همسو بودن این برنامه ها را با جشنواره فیلم فجر که در آستانه سرانجام آن هستیم چگونه ارزیابی می کنید؟

مجموعه ای از اتفاقات در کنار هم در ساخت و کیفیت یک برنامه تأثیر دارد. به بیان دیگر هر برنامه ارتباط دوطرفه ای با جشنواره دارد. هرقدر جشنواره ظرفیت بیشتر و هیجان با فضا و پیرامون خود داشته باشد به همان اندازه فضا برای برنامه سازی را در اختیار شما قرار خواهد داد.باید فیلم های جشنواره و خود جشنواره قابلیت داشته باشد تا شما بتوانید مانور رسانه ای خوبی انجام بدهید. به بیان دیگر باید فیلم ها قابلیت بحث داشته باشد که نظرات مختلف را در آن بگنجاند تا بحث شکل گیرد و از طرفی باید دست برنامه ساز باز باشد تا بتواند ایده بدهد و برنامه سازی کند و از آن به بعد این برنامه ساز است که می تواند با برنامه خوب بر فضای عمومی جشنواره تأثیر هم بگذارد. در برخی سال ها ما در برنامه هفت تبدیل به محل رفرنس نشریات و مصاحبه ها شده بودیم و سعی می کردیم بحث های متعدد حول فیلم و حواشی آن شکل بگیرد اما اگر سطح جشنواره تا حدی نباشد که چالش برانگیز باشد و بحث شکل بگیرد، طبیعی است که برنامه سازی هم شکل نمی گیرد.

به نظرم امسال جشنواره حرارت لازم را برای این منظور نداشت، چراکه باید توانایی لازم وجود داشته باشد. در جشنواره امسال به رغم بحث ها اتفاق ویژه ای رخ نداد.

در حال حاضر برنامه های سینمایی از پخش زنده محرومند به نظر شما این مساله تا چه اندازه در کاهش جذب مخاطب تأثیر داشته است؟

درست است که برنامه زنده همیشه دچار چالش هایی بوده و طبیعتا هر برنامه سینمایی که بخواهید بسازید عده ای مخالف خواهند بود و این خاصیت سینمای ایران است که درمجموع خودش را در جایگاه نقد می داند اما با گرفته شدن فضای برنامه زنده این برنامه ها افت کیفیت ارتباط با مخاطب داشتند و دیگر آن شور و هیجان خوب سابق برقرار نبود. هرچند درست است که سوءتفاهماتی ایجاد می کرد اماتغییر برنامه زنده به تولیدی سبب افت مخاطب و علاقه مندان آن خواهد شد. آنچه درمجموع نسبت به سال های گذشته دیدم با احترام به همه برنامه ها نتوانستند چیزی به فضای سینمایی اضافه کنند.

پس معتقدید پخش برنامه ها به صورت تولیدی سبب ضربه ای در ارتباط با مخاطب برنامه های حوزه سینما شده است؟

بله کاملا. ساعت پخش برنامه در جذب مخاطب تأثیر دارد. علاوه بر آن ساعت پخش نیز در ارتباط گیری برنامه با مخاطب تأثیر زیادی دارد. این که مخاطب بداند در یک روز و در یک ساعت خاص برنامه ای پخش می شود و مدام تغییر نکند، تأثیر بسیار زیادی در جذب مخاطب دارد. البته این مساله در کنار پویانبودن جشنواره و محافظه کار بودن برنامه سازان ازجمله عواملی است که در جذب و کاهش مخاطب تأثیر دارد. حمایت از برنامه سازان در این حوزه بسیار اهمیت دارد، چراکه در غیر این صورت،برنامه می تواند از فضای نقد گونه خود به فضای گزارشی تبدیل شود.

به نظر شما برنامه سازان در ساخت برنامه هایی با موضوع سینما باید به چه مساله ای توجه ویژه ای داشته باشند؟

برنامه های تلویزیونی اگر مخاطب خود را درست بشناسند جامعه هدف مشخصی پیدا خواهند کرد. سینما هم به این شکل است. شما باید تصمیم بگیرید می خواهید یک برنامه چالشی سینمایی داشته باشید یا برنامه ای که آمار و فروش فیلم ها را بگوید یا یک برنامه بینابینی باشد. یعنی ادبیات به شکلی باشد که هم دیده شدن اثر مورد بحث باشد و هم داده ها به شکلی ارائه شود که به اطلاعات مخاطب بیفزاید. در حوزه های چالشی شما با صراحت لهجه باید نقد کنید و از افراد خوب تقدیر کنید. یا در سبک دیگری می توانید همه را از خودتان راضی کنید و برنامه را تبدیل به یک برنامه ای نمایید که نقدی در کار نباشد و کارشناسان کنار هم بنشینند و درباره فیلم صحبت کنند که البته در دوره آقای گبرلو برنامه ها به این شکل بود. بنابراین نگاه برنامه ساز به جامعه هدف خود و هدف از ساخت برنامه با موضوع سینما بسیار اهمیت دارد.

به نظر شما یک برنامه تلویزیونی خوب از چه ویژگی هایی باید برخوردار باشد؟

این که شما نگاه تان درباره برنامه ها متفاوت باشد اهمیت دارد. آنچه به نظر من برنامه سینمایی نیاز دارد صراحت لهجه است که البته با بی ادبی بسیار تفاوت دارد. نقدپذیری خاصه فیلمسازان است و استفاده از زبان تخصصی. یعنی اگر شما صحبتی می کنید مثال سینمایی آن وجود داشته باشد که این بخش به کارشناسان و پژوهش آن برنامه مرتبط است. برای مثال خودم کارشناسی فیلم ها را به شکلی می پذیرم که به کارشناس، موضوع بحث و فیلم ها را معرفی کنم و پس از مشاهده آنها توسط آن جریان

یا مساله موردنظر برنامه با یکدیگر به گفت وگو بپردازیم تا این که صرفا فقط یک فیلم مشاهده و درباره آن صحبت شود.

مجری و کارشناس چقدر در جذب مخاطب این برنامه ها تاثیر دارند؟

شما باید بتوانید اطلاعاتی بدهید که در عین این که سرگرم کننده باشد اطلاعاتی را به مخاطب منتقل کند. اتفاقی که در برنامه های سینمایی کمتر دیده می شود که البته تعدد برنامه ها هم بی تاثیر نیست. کارشناسان و اعتبار و اطلاعات آنها هم در این بحث تاثیرگذار است. مجری نیز باید از میان افرادی باشد که دانش سینمایی داشته باشد. برای مثال آقای جیرانی و افخمی دانش بسیار خوبی در بحث های تخصصی داشتند. انتخاب فیلم نیز تاثیر بسیار زیادی در جذب مخاطب دارد. مثلا برای نقد یا یک مساله امروزی طبیعی است که نمی توان سراغ فیلم های کلاسیک رفت.

تفاوت تولیدات برنامه سازی با موضوع سینما در برنامه های خارجی یا داخلی چگونه است؟

بسیار متفاوتند؛ نگاه شما از نتیجه یک برنامه سینمایی بسیار در ساخت آن تاثیرگذار است. برای مثال زمانی برنامه تحلیل فروش و آمار گیشه یا نقد و یا نمایش تکنیک های فیلم هاست. بنابراین رویکرد هر برنامه متفاوت است. از این رو نوع پژوهش و موسیقی متفاوت است. همچنین در حوزه نقد فیلم متاسفانه انتقادپذیری سینمای ایران بسیار پایین است.

شما اگر بخواهید تکنیک ها و یا بحث های فیلمنامه نویسی را به مخاطب آموزش دهید سینمای آمریکا و شرق آسیا بسیار جلوتر هستند. برای مثال شما در حوزه سینما و روان شناسی فیلم های بسیار زیادی را می توانید پیدا کنید. این در حالی است که در سینمای خودمان تولیداتی با این رویکرد تعداد محدودتری دارند، چراکه سینمای ما در دوره ای وارد فضای رئالیسم شد و از این مباحث دورتر شد و شما خیلی دست تان باز نیست. طبیعی است که به سمت سینمای خارجی می روید.

در حال حاضر شما برنامه ای را در شبکه چهار با موضوع سینمای خارجی دارید که استقبال خوبی از آن شده است. دلیل این استقبال را در چه می دانید؟

برنامه ما در شبکه چهار یک برنامه بین رشته ای است. یعنی ما علاوه بر حوزه سینما وارد حوزه های دیگر هم می شویم. یعنی به بهانه فیلم خوب دیدن، فیلمی که در زمانه خود خیلی تاثیرگذار بوده است در حوزه های مختلف وارد مباحث دیگر که فیلم بیان کرده است می شویم. برای مثال من معتقدم بین سینما و سیاست، اقتصاد، افکار عمومی، روان شناسی و جنبش های اجتماعی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. برای مثال در تظاهرات اخیر در کشورهای آمریکای لاتین استفاده از ماسکی با طراحی شخصیت جوکر بسیار مرسوم شده است یا در حوزه روان شناسی ما فیلم دیوانه ای از قفس پرید را داشتیم که بخش های دیگر تفکر غالب روان شناسی را به شدت به چالش می کشد و بسیار کار عمیقی است که پس از خودش بحث های جامعه روان شناسی را تغییر داد. برنامه ما به این شکل است. برای مثال ما اگر بخواهیم در خصوص گروه های تکفیری منطقه صحبت کنیم فیلمی را انتخاب می کنیم که به این گروه می پردازد. ما این فیلم را می بینیم و علاوه بر نقد و صحبت در خصوص بحث تخصصی و فیلمنامه ای آن وارد بحث های دیگری از این دست خواهیم شد.

تفاوت برنامه خودتان با سایر برنامه های این حوزه در چیست؟

برنامه ما در شبکه چهار، برنامه ای نیست که به آمار فروش گیشه بپردازد یا تنها به مساله نقد نمی پردازیم، بلکه علاوه بر نقد در حوزه های مختلف اعم از روان شناسی، سیاسی و اجتماعی نیز وارد می شویم و ارزش افزوده ای علاوه بر فیلم به مخاطب منتقل می کنیم. بازنمایی رقابت های سیاسی، جایگاه شخصیت های مختلف در جامعه و سایر مسائل بررسی می شود. به این ترتیب هم علاقه مندان به سینما جذب برنامه می شوند و هم بحث های کارشناسی شکل می گیرد و اطلاعاتی در حوزه های مختلف به مخاطب می دهیم.

یکی از تفاوت های مهم ما این است برنامه ما صرف سینما نیست. ما اگر فیلمی را پخش می کنیم تاریخچه آن را می گوییم که بسیار از ما انرژی می برد.

نحوه پژوهش و تحقیق برای برنامه تان به چه شکل بوده است؟

ما یک سال قبل از شروع این برنامه به تحقیق و پژوهش پرداختیم؛ تیمی حرفه ای از افراد به شدت باسلیقه و با سواد یک سال به پژوهش در حوزه فیلم ها می پرداختند. ما به بهانه موضوع فیلم مورد پخش خودمان نوع تفکرات مربوط به آن فیلم را یافته و آنها را تبدیل به زبان سینمایی کرده ایم و از لحاظ بصری به مخاطب بسیار احترام می گذاریم که فقط یک فتوکلیپ با نوشته های متفاوت نبیند.

کارشناسان مورد استفاده در برنامه ای که دارید چطور انتخاب می شوند؟

کارشناسان مورد استفاده در برنامه علاوه بر داشتن تخصص سینمایی، باید افرادی باشند که بتوانند در حوزه های مرتبط اعم از روان شناسی، مسائل سیاسی یا تاریخی اطلاعات بدهند که پیدا کردن چنین کارشناسانی و هماهنگی و استفاده از آنان بسیار زمان بر است.

نحوه انتخاب هر فیلم برای برنامه تان به چه شکل انجام می شود؟

متاسفانه ما برای انتخاب فیلم ها دست مان باز نیست. بسیاری از فیلم ها متناسب با موضوع ما هستند. اما به دلیل مسائل حق رایت و این مسائل مجبوریم برای انتخاب فیلم سراغ آرشیو موجود برویم. در صورتی که اگر می توانستیم فیلم های موردنظر خودمان را انتخاب کنیم برنامه بسیار بهتر می شد و امیدواریم در انتخاب فیلم ها بتوانیم در فصل جدید جامعه انتخاب بیشتری داشته باشیم. به طور کلی سعی کردیم باری به هرجهت نباشیم و مستندگونه فیلم پخش شود نه این که مخاطب فتوکلیپ ببیند. از این نظر از منظر بسیار جدیدی تلاش کردیم نگاه کنیم و امیدواریم پیروز عمل کرده باشیم.

نیلوفر جعفری - روزنامه نگار / ضمیمه قاب کوچک روزنامه خبرنگاران