جشن جوکول؛ قدیمی ترین سنت شالیکاران گیلان ، جوکول؛ از هدیه خانواده عروس تا شیرینی متفاوت گیلک ها
به گزارش سهندبلاگ، جشن جوکول یکی از جشن های سنتی گیلانی هاست که نیمه دوم مرداد ماه هر سال برگزار می شود. جوکول در فرهنگ گیلان، نماد سرسبزی، برکت و نعمت است.
خبرنگاران: جوکول؛ جوانه نارس برنج است. جوکول اصطلاحی گیلکی است که از دو کلمه جو به معنای برنج و کول به معنای نارس تشکیل شده است. به خوشه نارس برنج که رنگ آن متمایل به سبز است جوکول گفته می شود که نوید رسیدن فصل برداشت و دسترنج چند ماه تلاش بی وقفه را به شالیکار می دهد.
جوکول را به مقدار کم می چینند و دود می دهند و خام می خورند، جوکول نوبرانه برنج است و هرچه تازه تر باشد، نرم تر و خوش طعم تر است و هر چه بیشتر بماند، سفت و خشک تر می شود. نوع برنج نیز در تردی و خوش طعمی جوکول نقش دارد. برنج های مرغوب از نوع صدری جوکول های نرم و خوشمزه و برنج های نامرغوب از نوع چنپا، جوکول سفت و سخت می دهند. برای اینکه جوکول سفت نرم شود کمی آب روی آن می پاشند و با پارچه ای روی آن را می پوشانند که بعد از ساعتی نرم و قابل خوردن شود.
جوکول چینی
جوکول چینی یا جشن جوکول قدیمی ترین سنت کشت برنج در گیلان است. شالیکاران گیلانی در این سنت دیرینه بخشی از نخستین محصول نو رسیده برنج خود را برای شکرگزاری می چینند.
گیلکی ها در گذشته ای دورتر، جوکول را نزد کدخدا و یا بزرگان می بردند و در ازای این محصول با ارزش، هدایایی از بزرگان دریافت می کردند. در برخی روستاها نیز رسم بود که خانواده عروس، جوکول را به عنوان هدیه ای با ارزش برای خانواده داماد می فرستاد.
مراحل تهیه جوکول را در زبان گیلکی هپاچین می گویند. شالیکاران، خوشه ها را با دست می چیدند و دانه های سبز برنج را با داس از خوشه جدا می کردند. سپس با حرارت، دانه های آبدار را سفت می کردند و با جوکو ب های دستی دانه ها را می کوبیدند تا پوسته از مغز و دانه برنج جدا شود. در خاتمه نیز جوکول ها را با سینی به هوا پرتاب می کردند تا خاک و خاشاک از پوسته ها جدا شود.
جوکول در گذشته به عنوان یک خوراکی خوشمزه و پرخاصیت به شکل تنقلات مصرف می شده است. همچنین جوکول را با مغز گردو، شیره خرمالوی جنگلی (دوشاب محلی) و شکر مخلوط می کردند و به عنوان شیرینی طبیعی در جشن جوکول می خوردند.
هنوز برخی شالیکاران گیلانی به رسم گذشته، شلتوک سبز را قبل از کامل شدن درو کرده و پس از جدا کردن دانه سبز برنج، آن را از پوست جدا می کنند و آیین را به جا می آورند.
جشنواره های جوکول
جشنواره های جوکول هر سال نیمه مرداد ماه همزمان با برداشت برنج در استان گیلان برگزار می شود. معمولا این جشن در میدان های اصلی شهر و روستاهای گیلان با حضور شالیکاران و کشاورزان برگزار می شود و گردشگران به تماشای آن می نشینند. در این مراسم مراحل تهیه جوکول به شکل نمادین نمایش داده و جوکول سبز در بسته های کوچک به گردشگران فروخته یا هدیه داده می شود.
زنان گیلانی در این جشنواره با لباس های رنگارنگ محلی به پخت شیرینی و حلوای جوکول مشغول می شوند و صدای ساز گیلکی فضا را شاد می کند. در این جشنواره علاوه بر محصولات فرآوری شده جوکول، ادوات سنتی شامل پادنگ و آبدنگ نیز برای بازدید علاقمندان به نمایش گذاشته شده می شود.
جشنواره جوکول امسال نیز از 12 تا 15 مرداد ماه در پیاده راه رشت برگزار می شود. اگر مسافر شهر زیبای رشت هستید از ساعت 18 تا 23 به پیاده راه رشت (میدان شهدای ذهاب) بروید. خاطره ای متفاوت برای خود رقم خواهید زد.
تصاویری از جشن جوکول در سال های گذشته را در زیر ببینید:
منبع: چمدان