حلقه گمشده صادرات صنایع دستی ایران - سهندبلاگ

بازار جهانی صنایع دستی در سال های اخیر رشدی چشمگیر را پشت سر گذاشته است و کشورهایی نظیر هند و چین با صدها میلیارد دلار عایدی از صادرات صنایع دستی، به رکوردداران این حوزه تبدیل شده اند. در این میان، ایران با وجود پیشینه هزاران ساله در فراوری صنایع دستی و بهره مندی از هنرمندان ماهر و سرشناس در رشته های مختلف، تنها چیزی حدود 0.005 درصد از بازار جهانی صنایع دستی سهم دارد.

آمار ناامیدنماینده صادرات صنایع دستی ایران را می توان ناشی از متصل نبودن دو بخش بازرگانی و فراوری در حوزه صنایع دستی برشمرد؛ حلقه گمشده ای که باعث شده ایران نتواند در زمینه صادرات ساخته های هنرهای سنتی آن طور که انتظار می رود، پیروز عمل کند.

در سال های گذشته، همیشه مسئولان امر با این توجیه که خود بخش خصوصی باید فعالیت های فروش و صادرات را پیش ببرد، اقدام اثرگذاری برای فروش و صادرات صنایع دستی ایران صورت نداده اند؛ از سوی دیگر، هنرمندان سازنده صنایع دستی نیز به سبب خرد بودن کسب وکارشان، توان انجام کارهای بازرگانی و صادرات محصولات خود را نداشته اند تا فرصت طلایی صادرات صنایع دستی و ارزآوری برای ایران فراهم گردد.

این در حالی است که صادرات صنایع دستی افزون بر آورده ارزی می تواند منجر به معرفی فرهنگ ایران به جهانیان گردد و زمینه را برای توسعه گردشگری و جذب گردشگران خارجی فراهم کند.

لزوم اتصال بازرگانان به هنرمندان صنایع دستی

برای ورود یک محصول به بازار جهانی و شکل گیری جریان صادرات آن، مجموعه اقداماتی هدفمند و منسجم احتیاج است؛ حوزه صنایع دستی نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای تحقق آرزوی دیرینه صادرات صنایع دستی لازم است که بازرگانان و بخش خصوصی فعال در زمینه صادرات، به هنرمندان و فراورینمایندگان صنایع دستی متصل شوند.

نمی توان انتظار داشت که هنرمند صنایع دستی هم فراورینماینده باکیفیتی باشد، هم در زمینه فروش فعالیت داشته باشد و هم برنامه ای قوی برای صادرات محصولات خود را پی بگیرد. انجام تمام این موارد با هم، در حکم مثل معروف با یک دست چند هندوانه گرفتن است که در نهایت باعث می گردد هیچ یک از اهداف به درستی محقق نگردد.

فرزاد اوجانی، مدیرکل بازاریابی و تجاری سازی صنایع دستی ، در مورد علل ضعف عملکرد در زمینه صادرات صنایع دستی کشور به خبرنگار خبرنگاران گفت:

متاسفانه طی سال های گذشته صنایع دستی در حوزه بازرگانی و بازاریابی ارتباطات موثری با بخش های خصوصی و زنجیره هایی که در حوزه های صادرات کشور کار می نمایند، برقرار ننموده است.

راهکارهای متفاوتی می توان برای حل چالش ارتباط بازرگانان صنایع دستی با بخش خصوصی در نظر گرفت. اوجانی در این خصوص گفت:

در معاونت بازاریابی دو رویکرد را برای حل این مشکل مد نظر قرار داده ایم. در مرحله اول با اتاق های بازرگانی ایران و کشورهای دیگری که مشترک هستند ارتباط برقرار نموده ایم. این کشورها شامل گرجستان، آذربایجان، قطر، ترکیه، اسپانیا و سایر کشورهای هدف هستند که می توانند در حوزه صنایع دستی جایگاه مناسبی برای ایران ایجاد نمایند.

وی اضافه نمود:

هفته گذشته با مسئولان ترکیه و گرجستان صحبت هایی داشتیم و جلسات B2B برگزار کردیم. 12 هنرمند مطرح و شرکت های بازرگانی صنایع دستی و 12 نفر از کسانی که بازرگان هستند و دارند در حوزه های غیر از صنایع دستی صادرات می نمایند را دور یک میز جمع کردیم. هدفمان این بود که بازرگانان ایرانی بدانند ظرفیتی به نام صنایع دستی برای صادرات وجود دارد.

اگرچه اتصال بازرگانان با فراورینمایندگان صنایع دستی می تواند اقدامی موثر برای یاری به صادرات باشد، بدون شک کافی نیست و باید اقداماتی موثر برای معرفی صنایع دستی ایران را نیز دنبال کرد.

ضعف معرفی، مانع شکل گیری جریان صادرات

نقاط ضعف صنایع دستی ایران همیشه محل نقدها بسیاری بوده است. مهمترین ضعفی که باعث شده جریان صادرات صنایع دستی ایرانی شکل نگیرد، ضعف در معرفی هنرهای سنتی کشور است. در حال حاضر 299 رشته صنایع دستی در کشور به وسیله معاونت صنایع دستی شناسایی شده اند که بسیاری از آن ها حتی برای مردم داخل کشور نیز شناخته شده نیستند.

مدیرکل بازاریابی و تجاری سازی صنایع دستی در این خصوص به خبرنگار خبرنگاران گفت:

اگر صنایع دستی نتوانسته در زمینه صادرات مطرح گردد یکی از مهم ترین ضعف ها و علل وارد نشدن به بازار جهانی در سال های اخیر آن است که نتوانسته است خودش را معرفی کند؛ بنابراین باید بگویم دوستان نمی دانستند چه ارزش اضافه نموده ای در زمینه صادرات محصول صنایع دستی می تواند وجود داشته باشد. به همین دلیل، شناساندن این ظرفیت های صنایع دستی به بازرگانان را در دستور کاری خود قرار داده ایم.

اوجانی اضافه نمود:

افزون بر این، باید توجه داشت که بخش خصوصی قوی در حوزه صنایع دستی کشور وجود ندارد. اگر قصد داریم که همانند کشورهای هند و چین صادرات صنایع دستی داشته باشیم، حتما باید ساختار خوبی در این بخش (بخش خصوصی) داشته باشیم. کوشش ما بر این است به وسیله هلدینگ این موضوع را جلو ببریم. 12 سال پیش کوشش شد که هلدینگ صنایع دستی ایجاد گردد؛ اما به خاطر بعضی از مسائل این موضوع محقق نشد؛ بنابراین 12 سال است که ایجاد هلدینگ صنایع دستی مسکوت به جای مانده است. با این وجود تصور می کنم اگر بخواهیم ساختار داشته باشیم و صادرات شکل بگیرد، ایجاد هلدینگ لازم است.

مدیرکل بازاریابی و تجاری سازی صنایع دستی اعلام نمود:

توجه داشته باشید که هنرمند به تنهایی امکان و توان صادرات را ندارد. دلیل نیز آن است که در درجه اول علم لازم برای صادرات را ندارد و دوم آنکه کانال های توزیع و سفارش برای محصول خود را نمی تواند برای یک فروشگاه زنجیره ای در کشورهای مختلف از جمله برای کشور آلمان که فروشگاه زنجیره ای (صنایع دستی) دارد تامین کند.

از سوی دیگر فروشگاه های زنجیره ای کشورهای دیگر نیز به هنرمند اعتماد ننموده و با شخص (حقیقی) قرارداد نمی بندند. یعنی فروشگاه زنجیره ای خارجی با شخصی قرارداد می بندد که ساختار حقوقی و قوی داشته باشد و پشتوانه لازم برای تامین کالا را در آن ببیند؛ این دو اقدامی که ذکر کردم را داریم انجام می دهیم و امیدواریم از این طریق صادرات صنایع دستی ایران تسهیل شده و به جریان بیفتد.

نگاهی به حال ناخوش صادرات صنایع دستی در شرایط فعلی معین می نماید که برای عبور از شرایط فعلی احتیاج به اقدام موثر و عملی وجود دارد. در صورت تحقق وعده های مطرح شده و اتصال بازرگانان به فراورینمایندگان و هنرمندان صنایع دستی، می توان امیدوار بود در قالب ساختاری نظام مند جریان صادرات صنایع دستی ایران شکل بگیرد. صنایع دستی علاوه بر ارزآوری، می تواند باعث شناساندن گوشه هایی از فرهنگ ایران زمین به مردم سایر ملل شده و تبلیغی نامحسوس برای جذب گردشگران بین المللی باشد.

در حال حاضر صادرات صنایع دستی ایرانی به کشورهای اروپایی که در صدر کشورهای گردشگرفرست قرار دارند بسیار محدود است و انتظار می رود معاونت صنایع دستی در برنامه های خود نگاهی ویژه به صادرات صنایع دستی به این کشورها داشته باشد.

در شرایط فعلی شاید مهمترین اقدامی که از معاونت صنایع دستی انتظار می رود آن است که بازرگانان برجسته را به فراورینمایندگان صنایع دستی کشور وصل کند و زمینه صادرات فراوریات با کیفیت هنرهای سنتی ایرانی به تمام کشورها را، خصوصا کشورهای گردشگرفرست، فراهم کند. مطمئنا ایجاد ساختاری نظامند و هدفمند برای صادرات صنایع دستی ایران می تواند کلید خروج از شرایط فعلی و شکل گیری جریان صادرات صنایع دستی باشد.

نظر شما در مورد شرایط صادرات صنایع دستی ایران چیست؟ مهم ترین مسائل و چالش های صادرات صنایع دستی ایران را چه می دانید و فکر می کنید دولت برای رفع کردن این موانع باید چه اقدامی را انجام دهد؟