شبِ هزاره های تاریخ - سهندبلاگ

به گزارش خبرنگاران، روزنامه ایران نوشت: این جشن که به تعبیر دکتر فریدون جنیدی، نشانی از دانش باستانی نیاکان ایرانی ماست که هزاران سال پیشتر از این به گاهشماری خورشیدی دست یافته و دریافته بودند کـه اولین شب زمستان، بلندترین شب سال است و در این شب به انـتظار ظهور خورشید که بر تاریکی پیروز می گردد، بیدار می ماندند، در عین حال، نمادی است روشن از مهرورزی و صـلح و دوسـتی جـهانی . جشنی که به صورت همگانی و غیررسمی در خانواده های ایرانی و برخی دیگر از کشورها، از هر قشر و با هر دین و مذهب برگزار می گردد. نزدیک بودن زمان برپایی جشن میلاد حضرت عیسی(ع) در 25 دسامبر و جشن یلدا در 21 دسامبر و مشابهت سنّت های آن، نشان از همدلی همه مردمان زمین با هر دین و آیین است.یلدای مهریلدا، واژه ای سریانی است، به معنای ولادت. اما برخلاف نام غیر ایرانی اش، از دیر زمان، این بلندترین شب سال، به تولد مهر، ایزد راستی و خدای پیمان و از کهن ترین ایزدان ایرانی تعلق داشته است. ایزد مهر یا میترا، بنا بر باور ایرانیان در بلندترین شب سال، از دل آتشی که به شکلی تصادفی از سایش دو قطعه سنگ برافروخته شده بود زاده شد.نخستین چیرگی انسان بر طبیعت، برافروختن آتش بود و آتش، حاصل ولادت فرخنده مهر. برافروختن آتش، ظلمت و سرما را در هم شکست و نور و روشنایی را که تا آن هنگام، تنها در سیطره خورشید بود، در خدمت انسان قرار داد.مهر، ایزد جنگاوران و پهلوانان، خدای راستی و پیمان و نگهبان دنیا و دنیایان بود. در اساطیر ایرانی، مهر، نخستین خدایی بود که هر روز صبح، سوار بر ارابه خود که با چهار اسب کشیده می شد بر فراز البرز کوه برمی آمد و ایران و ایرانی می نگریست و از ایشان مراقبت می کرد.پاسداشت زادروز مهرهرودوت مورخ یونانی، آورده است که ایرانیان به روز تولد خود بسیار اهمیت می دادند. هر کس در آن روز به فراخور توان خویش، سفره ای می گسترد تا دیگران بنوشند و بخورند و شادی نمایند.در نگاه ایرانیان، یلدا نیز چنین بود. یلدا، یادآور زادن مهر بود. ایزدی که تا پیش از برآمدن زرتشت، نه فقط نیرومندترین ایزدان، که مقدس ترین ایزد ایران زمین نیز بود. آن اندازه نیرومند و مقدس که حتی برآمدن زرتشت و بعدها رسمیت یافتن آیین او نیز، مهر را در محاق فراموشی نینداخت. مهر، اگرچه از صندلی خدایی به مقام فرشته ای از فرشتگان اهورامزدا تنزل یافت، اما نام و یاد و صندلی والای خود را در اوستای زرتشت نیز در سروده مهریشت همچنان حفظ کرد.شب یلدای مردمان و خرم روز حاکمان مهر در اساطیر ایرانی، تنها خدای جنگاوران نبود. خدای راستی و وفاداری به پیمان نیز بود. مهم تر از این همه، مهر، نگهبان و برکت دهنده به جان و زندگی مردم بود. حافظ زمین هایشان، گله ها و رمه هایشان و برکت دهنده به کشتزارها و باغ هایشان. از این روی بود که مهر و زادروزش، برای توده مردم، آن چنان محترم بود که در گذر از هزاره های تاریخ، تا به امروز نیز با دگردیسی هایی صندلی خود را نزد مردم ایران حفظ کرد.آداب و رسوم شب یلدا که تا به امروز نیز پایدار مانده، حکایتی است روشن از جشنی با ریشه های دهقانی و مردمی. در شب یلدا، هیچ غذای خاصی پخته نمی شد، در واقع سفره این جشن، سفره محقرانه دهقانان و کشاورزان بود که با اندوخته های کشاورزی، میوه های تابستانی که به زحمت تا این شب سالم ، حفظ شده بودند و خشکبار جمع شده در طول نه ماه نخست سال، آراسته می شد. این شب، برای مردم، شب بیداری و گرد هم آمدن بود. شبی که توده مردم در پیوند با هم، به نیروی عشق و مهر، به نور، دل می دادند تا بر بلندترین و طولانی ترین تاریکی سال فائق آید.شاید به همین سبب بوده است که نام یلدا و آیین و رسوم آن، چندان جایی در کتاب های مطنطن تاریخ نیافته است. در این مورد نیز، توده مردمان و سعی و جهدشان، از یاد مورخان رفته است و به جای آن، صبح پیروزی و چهره حاکمان بوده است که، بی یادکرد از شب ظلمانی مردم و نبرد ایشان با تاریکی، در قالب خرم روز جای پای خود را بر صفحه تاریخ ثبت نموده است.ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده است که در روز پس از این شب، که به تعبیر او، خرم روز نامیده می شد، نور، از حد نقصان به حد زیادت می رود و قدرت آدمیان رو به افزونی می نهد. البته او نامی از شب یلدا نمی برد، اما می نویسد که صبح پس از آن، جشن ویژه ای برگزار می شد که در آن پادشاهان با جامه سپید، بر فرش های سپید می نشستند و بدون قراول اجازه می دادند که هریک از مردمان، از وضیع و شریف با ایشان گفت وگو نمایند و بر سر سفره ایشان بشینند!یلدای ایرانی؛ از شرق تا غرببه روشنی مشخص نیست که ستایش و پرستش ایزد مهر، در چه زمانی به اروپا راه یافته است. اما پلوتارک، مورخ بزرگ رومی در سده اول میلادی، می نویسد: از زمان های بسیار دور راهزنان دریایی سیسیلی در بالای کوه المپ، یعنی در مقر خدایان یونانی، به عبادت سری و فدیه و قربانی برای ایزد مهر مشغول بوده اند. 67 سال قبل از میلاد مسیح، رومیان راهزنان سیسیلی را شکست دادند و از نزدیک با آیین مهر آشنا شدند. نوشته پلوتارک، حاکی از آن است که راه یافتن پرستش مهر به قلب تمدن اروپا یعنی یونان و سپس روم، چه پیشینه دور و درازی داشته است.ایزد مهر در اروپا نیز چنان صندلی والایی یافت که تا چندین قرن، پر نفوذترین آیین امپراطوری پهناور روم باقی ماند. رومی ها نیز شب تولد او را گرامی داشتند، همچنان که ایرانیان آن شـب را مـحترم می شمردند. آورده اند که نخست، شـب یـلدا در غـرب نیز چون ایران، 21 دسامبر، یعنی نخستین شـب زمستان، برگزار می شد اما پس از چندی، بر اثر اشتباهی که در محاسبه کبیسه ها رخ داد، روز 25دسامبر به اشتباه روز تولد مهر، دانسته شد.نفوذ مهر و دلبستگی رومیان به مراسم یلدا چنان بود که بعدها و با قدرت دریافت مسیحیت و رسمیت یافتن آن در روم و افول مهر و مهرپرستی، نیز تمام تلاش کلیسای مسیحی برای زدودن این آیین و رسوم از دل مردم و زندگی شان، ناکام ماند. شکستی که ارباب کلیسا را واداشت تا در نیمه دوم سده چهارم میلادی، این روز را به عنوان زادروز مسیح مشخص نمایند! بدین ترتیب یلدای مهر، در لباس دیگر و با نام و عنوان دیگری، در سراسر دنیا مسیحی نیز پایدار ماند.

pariha.com: پریها: مجله اخبار، سرگرمی، ورزش، فال، پزشکی، سینما، هنر، گردشگری