تلگراف خانه انگلیسی ها در بوشهر - سهندبلاگ

به گزارش دنیای اقتصاد، در زمان ناصرالدین شاه امتیاز تلگراف خانه های بوشهر به دست انگلیسی ها بوده که از طریق روسای انگلیسی و کارمندان ایرانی اداره می شده است. طبق شواهد تاریخی دولت بریتانیا برای خبررسانی و گردش اطلاعات و اخبار در امپراتوری خود با حساسیت و دقت بسیار بالا از خطوط انتقال تلگراف خود در کشور های مختلف حفاظت می کرده است و با تمام دولت های مسیر خط تلگراف از لندن به هندوستان قرارداد های مشترک حفاظتی داشته است.

در جریان مبارزات تنگستانی ها در استان بوشهر در زمان رئیسعلی دلواری و زائرخضرخان اهرمی تنها نقطه ای که این خط تلگراف مورد تعرض قرارگرفت، در منطقه تنگستان بود که دولت انگلستان بار ها مجبور شد، دست به تعمیر و گماشتن نیرو های حفاظتی در منطقه تنگستان بزند که هزینه بسیار زیاد سیاسی و مالی برای دولت بریتانیا داشت.

جهت ایجاد تلگراف خانه انگلستان که از لندن تا هندوستان امتداد داشت، به ناچار از کشور های مختلفی ازجمله ایران چه به صورت تیر های زمینی یا کابل های دریایی می گذشت، در استان بوشهر نیز خطی وجود داشت که از استان فارس (شیراز) به بندر بوشهر انتقال داده می شد. در جریان مقاومت جنوب در اواخر دوره قاجاریه مبارزان تنگستانی برای مقابله با استعمار انگلیس و زمین گیر کردن نیرو های انگلیسی تیر های خط تلگراف را که از منطقه تنگستان می گذشت، بریده و این تیر ها را به منطقه خودشان انتقال می دادند.

شاهد این گزارش های تاریخی به دست آمدن یکی از تیر های خط تلگراف انگلیس در جریان کف سازی و محوطه سازی قلعه تاریخی زائرخضرخان اهرمی است که روی این تیر عبارت شرکت برادران زیمنس (Co Brothers Siemens) حک شده است. این شرکت تامین کننده و سازنده خط تلگراف دولت انگلستان از لندن به کشور هندوستان بوده است.

ساختار تشکیلاتی تلگراف خانه بوشهر، بخش های گوناگونی داشت. شاید تقسیم بندی ساختار تلگراف خانه بوشهر، تاحدودی تابع تقسیم سیاسی و اداری آن منطقه بوده باشد. برهمین اساس، برخی نواحی جغرافیایی به عنوان تلگراف خانه ایرانی، تحت نظارت و در اختیار تلگراف خانه استان فارس قرار داشت. در پیوند با این موضوع، تلگراف خانه بوشهر نیز در دو قسمت مجزا به فعالیت خود ادامه می داد. به نوشته لورمیر، در کتاب سواحل خلیج فارس، در بوشهر و منطقه ها پیرامون آن به طور معمول، دو خط تلگراف وجود داشت: خط تلگراف هند و اروپا که آن را سیم انگلیسی می خواندند. تلگراف دولت ایران که آن را سیم ایرانی نام گذاری کرده بودند.

این تقسیم بندی کلی، از نظر اداری از تداخل در کار های هر دو بخش جلوگیری می کرد و به احتمال بسیار، نظارت بر تلگراف خانه ایرانی به راحتی صورت می گرفت. هرچند که در بهره گیری از تاسیسات تلگراف، اولویت با اتباع و ماموران انگلیسی بود؛ اما این اختراعات و سامانه های نو، مانند هر پدیده نوظهور دیگر، آثار گوناگونی در محیط پیرامون خود ازجمله بندر بوشهر نهاد که این آثار شامل توسعه سامانه ارتباطی در بوشهر، تاسیسات سیاسی و اداری، خدمات بهداشتی، فعالیت های مالی، شبکه حمل ونقل، فعالیت های نظامی، فعالیت های گمرکی، بانکی و پستی، فعالیت های اجتماعی و سیاسی و تلگراف خانه بوشهر است.

از تحقیقی به قلم حسن اکبری، دکترای باستان شناسی