ضرورت اصلاح شیوه پرورش دام در همدان - سهندبلاگ

دنبه داربودن نژادهای موجود در استان مهم ترین مشکل در این زمینه است که بعضی کارشناسان استفاده از روش آمیخته گری و ترکیب ژنتیکی را پیشنهاد می نمایند و معتقدند واردات دام نه تنها مسئله ای حل نمی نماید بلکه آسیب زا هم هست.

• ظرفیت های همدان

معاون بهبود فراوریات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان می گوید: همدان دارای 822 هکتار مرتع است که 7/5 درصد از آن جزو مراتع خوب، 37/7 درصد جزو مراتع متوسط و نزدیک به 55 درصد آن جزو مراتع فقیر محسوب می گردد و وضعیت مناسبی ندارند. همدان ظرفیت پرورش 500 هزار راس دام را دارد و بالغ بر یک میلیون راس از دام عشایر در مراتع استان حضور دارند. محمد نظرپور می افزاید: در حال حاضر نزدیک به یک میلیون و 400 هزار گوسفند و بره در استان پرورش داده شده اند که 2/8 درصد از دام کشور را شامل می گردد. همدان از این نظر رتبه چهاردهم کشور و سوم منطقه را به خود اختصاص داده است. 134 هزار راس بز و بزغاله در استان پرورش داده شده که 7 دهم درصد فراوریات کشور را به خود اختصاص داده و رتبه بیست و پنجم کشور و پنجم منطقه را از آن خود نموده است.

وی شرح می دهد: به جز واحدهای پرورش دام سنگین، 116 واحد واحد صنعتی پرورش بره پرواری با ظرفیت 44 هزار و 300 راس و 43 واحد صنعتی پرورش گوسفند داشتی با ظرفیت 21 هزار و 891 راس در استان فعال هستند. 28 هزار تن فراوری گوشت قرمز در استان داریم که 36 درصد از آن مربوط به دام کوچک است و بقیه به دام بزرگ مربوط می گردد. نظرپور تصریح می نماید: واحدهای روستایی دام سبک 35 درصد از فراوری گوشت قرمز استان را به خود اختصاص داده اند و یک درصد نیز مربوط به واحدهای صنعتی دام کوچک است. بنابراین عمده فراوری گوشت قرمز استان مربوط به واحدهای روستایی دام سنگین است.

• مسائل پرورش دام

معاون بهبود فراوریات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان تخریب مراتع و بروز خشکسالی های پی در پی را از جمله مسائل سامانه های پرورش دام عنوان می نماید و ادامه می دهد: تعداد زیاد بهره برداران و کوچکی گله ها، نبود مدیریت مناسب، چرای بی رویه، روند کاهش شدید منابع آب و علوفه، ناکافی بودن مراتع از نظر وسعت و کیفیت، افزایش تغذیه دستی و افزایش هزینه ها، تغییر کاربری بخش وسیعی از مراتع به کشت های دیم و آبی، حذف ایل راه ها و مشکل تامین آب شرب دام با توجه به کاهش سطح آب های زیرزمینی و خشک شدن چاه ها از مسائل ما در این زمینه است.

وی می افزاید: فراهم نبودن نیروی انسانی مورد احتیاج سامانه های پرورشی مانند چوپان و کارشناس، ضعف امنیت در واحدهای پرورشی، دنبه داربودن نژادهای موجود در استان که از 28 نژاد 27 نژاد دنبه دار محسوب می شوند و میزان چربی 15 تا 30 درصدی لاشه های گوسفندهای پرورشی از دیگر مسائل است. یعنی در همدان از 28 هزار تن گوشت قرمزی که فراوری می گردد حدود 4 هزار و 208 هزار تن چربی است و مصرف انرژی آن معادل فراوری 8 هزار و 400 تا 16 هزار و 800 تن گوشت است. بنابراین در این زمینه باید چاره ای اندیشیده گردد.

نظرپور پایین بودن آمار دوقلوزایی را از دیگر مسائل در این زمینه می داند و می گوید: در نژاد مهربان که نژاد غالب در همدان محسوب می گردد 16 تا 17 درصد دوقلوزایی وجود دارد. نبود تناسب در پرورش شرایط غیرمرتعی دیگر مشکل ماست. اگر دام موجود در سامانه غیرمرتعی پرورش داده گردد، دچار مشکل می گردد و از نظر مالی آسیب زا خواهد بود. پایین بودن راندمان بره گیری دیگر مشکل ماست و فقط 7 دهم درصد بره گیری داریم. فصلی بودن فراوری مثل و متناسب نبودن سرعت رشد را هم باید به مسائل افزود.

• راه چاره چیست؟

معاون بهبود فراوریات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان اظهار می نماید: ناپایداری سامانه پرورشی مرتعی موجود آینده خوبی ندارد و جوابگوی احتیاجهای ما نیست. ما یا باید گوسفند را از چرخه فراوری حذف کنیم که اگر این اتفاق بیفتد همدان حدود 10 هزار تن از فراوری گوشت قرمز خود و 35 هزار شغل را از دست خواهد داد و ذخیره ژنتیکی استان از بین خواهد رفت. یا اینکه ایجاد و توسعه سامانه های مناسب و معرفی دام مناسب را در فهرست برنامه های خود قرار دهیم. نظرپور تشریح می نماید: می توان فراوری گوشت قرمز را در کنار کاهش دام ادامه داد به طوری که با کاهش جمعیت دامی، بهره وری دامی را افزایش دهیم و هم اشتغال و هم ذخایر ژنتیکی استان را حفظ کنیم.

وی شرح می دهد: سازمان جهاد کشاورزی استان ایجاد و توسعه سامانه های غیرمرتعی را در دستور کار دارد و در حال صدور پروانه برای واحدهای نیمه صنعتی و صنعتی است. ناگفته نماند در بخش صدور همین پروانه ها با اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری با مشکل روبرو هستیم در حالی که بر اساس بند ب ماده 14 قانون افزایش بهره وری مکلف به خروج دام از مرتع و ایجاد واحدهای صنعتی پرورش دام سبک هستیم. پس اگر قرار است ما سامانه غیرمرتعی داشته باشیم و دام را در سامانه بسته پرورش دهیم، به الزاماتی احتیاج داریم. ایجاد و معرفی دام مناسب پیشنهاد دیگر ما برای حل مسائل گفته شده است. دام فعلی مناسب سامانه بسته نیست مگر روی آن کار گردد.

این مقام مسئول ادامه می دهد: ایجاد شبکه خدمات فنی و پشتیبانی، ارائه آموزش های لازم برای ارتقای سطح دانش پرورش دهندگان و کارشناسان، ارائه الگوی پرورشی و مدیریتی، زایش حداقل دو بره در هر مرحله زایش و سه بره در سال، حذف و کاهش دنبه، داشتن فراوری مثل غیرفصلی، کاهش سن آبستنی به زیر 12 ماه، توان فراوری شیر کافی با از شیرگیری دو تا سه بره در هر زایش و پذیرش آثار رفتار بره ها بر بره مادر و توانایی آبستنی مجدد پس از زایش از جمله راه چارههای ماست اما اینها اتفاق نمی افتد مگر دانشگاه کنار ما باشد.

معاون بهبود فراوریات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در پاسخ به این سوال که آیا واردات دام از مسائل موجود کم می نماید، می گوید: فراهم نبودن زیرساخت های بهداشتی، ذائقه پسندنبودن گوسفند وارداتی، استفاده نکردن بهینه از منابع دامی از جمله مسائلی است که وارد کردن دام به استان ایجاد خواهد نمود. ضمن اینکه این روش در جهان مسبوق به سابقه نیست. راهکار ما استفاده از آمیخته گری و ترکیب ژنتیکی است. این کار در حال اجرا است هرچند در استفاده از این راهکار اختلافاتی وجود دارد اما این روش مورد تایید مرکز اصلاح نژاد کشور است. این روش در یک سری گله های کنترل شده و انگشت شمار مورد استفاده قرار گرفته است.