انواع معلولیت های ذهنی را بشناسید - سهندبلاگ

بیماری، ارث و تصادف، مرزی برای آسیب رساندن به بچه ها نمی شناسد و هر کودکی در هر طبقه اجتماعی و مالی، از هر ملیت و مذهبی ممکن است دچار یکی از آسیب های جسمی، حرکتی یا ذهنی گردد.

عقب ماندگی ذهنی

عقب ماندگی ذهنی ناظر است بر عملکرد عمومی هوش که به طور معنی دار پایین تر از حد میانه است و به طور همزمان، همراه با نواقصی در رفتار سازشی است که در دوران رشد و تحول ظاهر شده است. دوره رشد را معمولا حدفاصل بین تولد تا 18 سالگی می دانند بنابراین نارسایی هایی که بعد از سن 18 سالگی آغاز می شوند، عقب ماندگی ذهنی محسوب نمی گردد. بچه ها عقب مانده ذهنی به واسطه پیچیدگی خاص هوش و عقب ماندگی هوشی جایگاه قابل ملاحظه ای دارند.

با وجود آنکه تا به امروز بیش از 2 هزار علت برای عقب ماندگی ذهنی عنوان شده اما هنوز بسیاری از علل عقب ماندگی ذهنی ناشناخته مانده است. عقب ماندگی ذهنی مانند همه اختلالات از شدت و ضعف زیادی برخوردار است. بسته به اینکه هوش کودک در چه حدی باشد، خصوصیات حرکتی، رفتاری، اجتماعی و هیجانی او شکل می گیرد. از این رو مهم ترین عامل قابل آنالیز در عقب ماندگی ذهنی عامل هوش است. براساس معیارهای سنجش هوش، چنین فرض می گردد که هوش میانه برابر با 100 است.

افرادی که هوش آنها بین 85 تا 100 است در ردیف میانه پایین قرار دارند. افرادی را که بین 70تا 84 هستند مرزی گویند، یعنی در مرز بین عقب ماندگی ذهنی و حد میانه (پایین) قرار دارند. کسانی که از این محدوده پایین تر بوده و بهره هوشی آنها کمتر از 70 است عقب مانده ذهنی نامیده می شوند. براساس آنالیز های اجرا شده در اندازه هوش بچه ها عقب مانده ذهنی این بچه ها را به 4دسته تقسیم می نمایند: عقب ماندگی ذهنی خفیف با بهره هوشی 55- 50 تا 70،عقب ماندگی ذهنی میانه با بهره هوشی 40-35 تا 55-50،عقب ماندگی ذهنی شدید با بهره هوشی 25-20 تا 40-35و عقب ماندگی ذهنی عمیق با بهرهوشی کمتر از 25- 20. عقب ماندگی ذهنی بر اثر بیماری های مختلفی می تواند ایجاد گردد. در اینجا 3نوع از شایع ترین بیماری هایی را که باعث عقب ماندگی ذهنی می گردد شرح می دهیم.

سندروم داون

این سندروم که در گذشته منگلیسم نیز خوانده می شد به علت نقص کروموزومی ایجاد می گردد. این بچه ها به جای 2 کروموزوم 21، 3 عدد کروموزوم 21 دارند. در 95درصد موارد سن بالای مادر باعث ایجاد این سندروم می گردد و در 5درصد موارد جابه جایی کروموزومی باعث این سندروم می گردد. هوش این بچه ها بین 40تا 50 است. این بچه ها افرادی آرام، بامحبت و مهربان هستند. اکثرا بانشاط به نظر می رسند و علاقه به موسیقی دارند.

با یکدیگر دارای خصوصیات ظاهری مشابه هستند (چهره این بچه ها مانند مغول ها می ماند). علائم این سندروم در هر کودک فرق دارد، به صورتی که تعدادی از آنها احتیاج به رسیدگی پزشکی مداوم دارند اما عده ای دیگر از آنها زندگی سالم و مستقلی دارند. اما تمام آنها دارای عقب ماندگی ذهنی خفیف تا میانه هستند. سرعت یادگیری این بچه ها نسبت به بچه ها دیگر کندتر است؛ بنابراین نباید این بچه ها را با بچه ها دیگر مورد مقایسه قرار داد.

کرتینیسم (کم کاری غده تیروئید)

این اختلال به علت کم کاری غده تیروئید ایجاد می گردد که می تواند از بدو تولد در کودک وجود داشته باشد و یا بعد از یک دوره رشد طبیعی ایجاد گردد. غده تیروئید به صورت معمول باعث رشد طبیعی اندام های بدن می گردد اما اگر در شرایط کم کاری قرار بگیرد باعث جلوگیری از رشد اندام های بدن می گردد. علائم این افراد شامل قد کوتاه، پوست خشک، خستگی و خواب آلودگی، مسائل قلبی، اختلال در یادگیری و رشد هوشی، شکم بزرگ، زبان درشت، صدای خشن و کلفت، گردن کوتاه و پهن است.

اختلال فنیل کتونوریا

این بیماری یک بیماری متابولیک ارثی است. نبود آنزیمی که باعث سوخت وساز فنیل آلانین می گردد باعث می گردد این آنزیم در بدن افزایش پیدا کند و باعث آسیب به سیستم عصبی گردد. این بچه ها از لحاظ رشد عموعی و جسمانی مسئله ای ندارند حتی بسیار زیبا و سالم به نظر می رسند (بیشتر آنها دارای موهای بور و روشن هستند) اما چیزی که مهم است عقب ماندگی ذهنی آنهاست. این بچه ها دارای حرکات عجیب و غریب و پرجنب و جوش هستند و مشکل در بیان گفتار دارند. بهره هوشی آنها از 50تا 70 بیشتر نمی گردد. این بچه ها باید زیرنظر متخصصان قرار گیرند و رژیم غذای بدون فنیل آلانین دریافت نمایند، این رویه درمانی باعث از بین رفتن علائم می گردد.

اختلالات ارتباطی

ارتباط برقرار کردن با دیگران به صورت دوطرفه است؛ به صورتی که هم بیان برای دیگران قابل فهم باشد و هم توانایی فهم بیان دیگران وجود داشته باشد. به صورت کلی برای ارتباط مؤثر با دیگران، کودک شما باید بر زبان تسلط داشته باشد؛ یعنی کودک بتواند اندیشه خود را به صورت نمادهای زبانی بیان کند و نمادهای زبانی ای که از سوی طرف مقابل ارائه می گردد نیز بفهمد. اگر کودک شما مشکل در بیان و فهم گفتار دیگران داشته باشد می توان گفت کودک شما به احتمال زیاد دارای اختلال ارتباطی است. اختلالات زبانی به 4دسته تقسیم می شوند.

اختلال زبان بیانی

این بچه ها بدون وجود عقب ماندگی ذهنی، اختلال عصبی، نقص در شنوایی یا ناکافی بودن آموزش، مشکل در پدیدایی زبان دارند. این بچه ها علاقه خوبی برای ارتباط برقرار کردن با دیگران دارند و با حرکات چشم و دست سعی در ارتباط برقرار کردن می نمایند. ممکن است این بچه ها اعتماد به نفس پایین، افسردگی، شب ادراری، مکیدن انگشت به همراه مشکل در بیان زبان داشته باشند. توسعه این اختلال تا نوجوانی ممکن است باعث سخت تر شدن درمان گردد.

اختلال زبان بیانی و زبان فهمی

بچه ها مبتلا به این اختلال کندتر از همسن و سال های خود زبان را می آموزند و در فهم زبان دیگران مشکل دارند. دستورات ساده را نمی فهمند و در صحبت هایشان اشتباهات متعددی به صورت حذف کردن، جابه جا کردن حروف و تحریف حروف را دارند. به صورت کامل این بچه ها در بیان زبان و فهم زبان دیگران مشکل دارند. ممکن است تشخیص این اختلال در بچه ها به علت نسبت دادن این رفتارهای بچه ها به اختلال رفتاری به جای اختلال ارتباطی از سوی والدین و معلمین به تعویق افتد.

اختلال واج شناختی

این بچه ها یا حروف را در کلمات حذف می نمایند (مثل مو به جای موش) یا جانشین سازی می نمایند (مثل گلو به جای هلو) یا تلفظ را ناجور بیان می نمایند و به اصطلاح تکلم بچه هاه دارند. تشخیص این اختلال بعد از 3 سالگی صورت می گیرد. این بچه ها بدون وجود عقب ماندگی ذهنی، اختلال در سیستم عصبی حرکتی و شنوایی و داشتن رشد طبیعی زبان صوت ها را به صورت نادرست ادا می نمایند. ممکن است این بچه ها با بچه ها کوچک تر اشتباه گرفته شوند.

لکنت زبان

این اختلال می تواند در اثر یک حادثه یا عوامل روانشناختی ایجاد گردد یا به صورت معمول در رشد طبیعی زبان شکل بگیرد. ویژگی هایی که این بچه ها در بیان اصوات دارند به صورت تکرار، وقفه در تکلم یا خاموش شدن کلام (ساکت شدن حین صحبت کردن) یا پریدن سر حین صحبت است. این بچه ها باید تحت نظر یک متخصص قرار گیرند تا از توسعه لکنت زبان جلوگیری و رشد طبیعی زبان ایجاد گردد.

اختلالات رفتاری

یکی دیگر از مسائل دوره کودکی رفتارهای کنترل نشده بیرونی است. این رفتارها موجب نقض حقوق دیگران، بی توجهی به دیگران، آسیب به بچه ها و بزرگسالان دیگر، لجبازی و حتی ایجاد مسائل تحصیلی و یادگیری در بچه ها می گردد. بچه ها به صورت معمول بین 2تا 5/2سالگی و 6تا 5/6سالگی یک دوره منفی گری برای ایجاد استقلال در دوره تحول خود دارند اما زمانی که این دوره منفی بیشتر از سن های بیان شده باشد می تواند ریشه در اختلالات رفتاری داشته باشد. اختلالات رفتاری براساس علائم و ویژگی هایی که دارند به چند دسته تقسیم می شوند.

اختلال کم توجهی - بیش فعالی

این بچه ها یک الگوی ثابت بیش فعالی و کم توجهی دارند که فراوان تر و شدیدتر از آنچه بچه ها با سطح رشد مشابه دارند است. این بچه ها وقتی با آنها صحبت می گردد به نظر گوش نمی دهند، در انجام امور و تکالیف اشتباهات زیادی دارند، نمی توانند توجه خود را برای انجام تکالیف حفظ نمایند، حواسشان زود پرت می گردد، اغلب فعالیت ها را فراموش می نمایند، اشیایی که مربوط به انجام تکالیف می گردد را گم می نمایند، دست ها و پاهایشان بی قرار است و روی صندلی وول می خورند، در موقعیت هایی که انتظار نشستن وجود دارد صندلی را ترک می نمایند، اغلب می دوند و از در و دیوار بالا می روند، اغلب زیاد حرف می زنند، حرف دیگران را قطع می نمایند و تحمل انتظار برای نوبت را ندارند.اینگونه رفتارها در بچه ها ممکن است قابل شهود باشد اما چیزی که در بچه ها بیش فعال مطرح است شدت و اندازه انجام این رفتارهاست که برای والدین غیرقابل تحمل است.

اختلال سلوک

این بچه ها حقوق دیگران و قواعد اجتماعی را نادیده می گیرند و باعث تخریب اموال و آسیب زدن به دیگران و حیوانات می شوند. این بچه ها زیاد دست به پرخاشگری می زنند و دروغگویی یکی از عادت های نهادینه شده در آنهاست. این بچه ها زمانی که احتیاجهای آنها با ناکامی روبه رو می گردد آغاز به گریه کردن، فریاد کشیدن و حتی آغاز به دشنام دادن می نمایند. این افراد از شرایط موجود که باعث رنجش و ناراحتی اطرافیان می گردد احساس پشیمانی نمی نمایند. در مدرسه با همسالانشان سازگاری ندارند .

اختلال یادگیری

این اصطلاح ممکن است برای افراد غیرمتخصص این فکر را ایجاد کند که کودک دارای عقب ماندگی ذهنی است. برخی بچه ها نسبت به زمینه های یادگیری ازجمله خواندن، نوشتن و حساب کردن دارای مسائلی هستند. به این صورت که کودک برای یادگیری احتیاج به یاری و هدایت هر چه بیشتر دیگران دارد اما ممکن است همین بچه ها در برخی از زمینه های فکری و عملی نسبت به همسالان خود عملکرد مطلوب تری داشته باشند. این اختلال به صورت ذاتی است اما با آموزش مناسب و صبر و حوصله می توان به یادگیری هرچه بیشتر این بچه ها یاری کرد. اختلالات یادگیری به 3 دسته تقسیم می شوند.

اختلال در خواندن

بچه های که این اختلال را دارند با وجود هوش مناسب و عدم نقص حسی، در خواندن کلمات و فهم واژه ها مشکل دارند یا دچار کند خوانی هستند. این بچه ها در یادگیری به دیگران و هدایت آنان وابسته هستند. مشکل در به خاطر آوردن مواد درسی دارند، دامنه واژگان شان محدود است و به علت شکست های مکرری که تجربه نموده اند نگرش منفی نسبت به تکالیف درسی پیچیده و چالش بر انگیز دارند. عوامل ژنتیک، رشدی و محیطی زمینه ساز این اختلال هستند.

اختلال در نوشتن

بچه ها مبتلا به اختلال نوشتن با وجود هوش مناسب و عدم نقص حسی، در املا نویسی، خوش خط نویسی و انشانویسی مشکل دارند. این اختلال ممکن است همراه با اختلال خواندن و اختلال حساب کردن باشد.

اختلال در حساب کردن

گرچه یک کودک ممکن است قادر به شمارش بی معنا باشد و جدول ضرب را از بر بخواند اما ممکن است درک نکند این اعداد نشانگر چه هستند. با افزایش سن، کودک درک مناسبی از کمیت اعداد به دست می آورد. اختلال در حساب کردن یک اصطلاح خاص ناتوانی در یادگیری ریاضی است. افرادی که در رابطه با مطالب ریاضی دچار حافطه شنوایی ضعیفی هستند، نشانه ها و ویژگی های زیادی دارند که متخصصان به آن سندروم اختلال در حساب کردن می گویند.

پ